Saturday, January 29, 2011

एकाच कुटुम्बामधे अनेक सत्तास्थाने नकोत

महाराष्ट्राच्या  दौऱ्यावर आलेल्या राहूल गांधीनी राजकारनाताल्या घरानेशाहीवर कोरडे ओढले. स्वतःही केवल घराणेशाहीमुलेच राजकारणात आल्याची प्रामाणिक कबुलीही त्यानी दिली.केवल वडील व आजोबा हे सत्तेवर असल्यामुलेच मुलानी सत्ता प्राप्त करने थांबले पाहिजे असे प्रतिपादन करून अधिकाधिक तरूणानी राजकारणात यावे असे आवाहनाही त्यानी केले. महाराष्ट्रामाधे घराणेशाहीने कलस गाठला असल्याची जाणीव बहुधा राहूल गांधीना झाली असावी.
वर्षानुवर्षे सत्ता उपभोगायची,नंतर आपल्या नेतृत्वाच्या विकासासाठी पायाचे दगड झालेल्या कार्यकर्त्याना दूर सारून,आपल्या मूलाबालांसाठी सत्तेचे  दरवाजे उघडून द्यायचे,अशी अनेक उदाहरणे दिसून येतात. वडील खासदार किंवा मंत्री,मुलगा वा मुलगी आमदार किंवा जि.प. सदस्य, अशी किंवा तत्सम चित्रे अनेक कुटुम्बामधे  आढलून  येतात.यात आक्षेप घेण्यासारखे ते काय असा प्रश्न विचारण्याचे धैर्यही ही मंडली दाखवितात. डॉक्टर चा   मुलगा डॉक्टर ,वकीलाचा मुलगा वकील, होऊ शकतो तर खासदाराचा मुलगा खासदार, वा मंत्र्याचा मुलगा मंत्री का होऊ शकत नाही असा प्रश्न ही मंडली करतात.
राजकारन्यान्च्या मूलानी राजकारणात प्रवेश करण्यास कुनाचीच काही हरकत असण्याचे कारण नाही.आक्षेप आहे तो एकापेक्षा अधिक सत्तास्थाने एकाच कुटुम्बाने अडवून ठेवन्याला! लोक्शाहीमाधे अनेक कार्यकर्ते निष्ठापूर्वक पक्षाचे काम करीत असतात. अश्या अनेक सक्षम कार्यकर्त्याना त्यांच्या नव्या नव्या कल्पना प्रत्यक्षात आणून समाजसेवा करण्याची संधी मिलने आवश्यक असते. समाजाच्या सर्वच घटकाना लोकशाही प्रक्रीयेमधे सामावून घ्यावे लागते. एकाच मतदारसंघातील विविध सत्तास्थाने एकाच कुटुम्बामधे एकवटल्याने हे सारे शकय होत नाही. या वर उपाय म्हणजे,ज्या कुटुम्बामधे सत्तेचे एक पद असेल त्या कुटुम्बामधील अन्य कुणालाही सत्तेचे अन्य पद देण्यात येऊ नये. कुटुम्बातील कुणाला राजकारणात यावयाचे असेल त्याने जरूर यावे परंतू पक्ष संघटनेच्या माध्यमातून पक्षाची व जनतेची सेवा करावी. विचारांचा वारसा घेतलेली वारस मंडली अल्पावधीतच आपला ठसा उमटवू शकतील. परंतू अनेक सक्षम कार्यकर्त्याना डावलून सत्तेचा वारसा सहजपणे प्राप्त केलेल्याना कार्यकर्तेच वेळ आल्यावर अस्मान दाखवतील.
पक्षातील घरानेशाही संपवून सामान्य परंतू कर्तृत्ववान युवकाना संधी देण्याचा राहूलजीनी व्यक्त केलेला निर्धार कांग्रेस पक्षाला नवसंजीवनी देणारा ठरेल यात शंका नाही.

Thursday, January 20, 2011

पार्किंगच्या डोकेदुखीवर योग्य इलाजाची गरज

पार्किंगच्या डोकेदुखीवर योग्य इलाजाची गरज
वाहनांच्या वाढत्या संख्येमुळे ‘पार्किंग’ ही एक अलीकडे मोठी समस्या झाली आहे. विशेषत: दक्षिण मुंबईमध्ये गर्दीच्या रस्त्यावरील जुन्या इमारतींमध्ये राहणाऱ्या नागरिकांना केवळ उच्चवर्गीयांसाठी नव्हे तर मध्यमवर्गीयांना ‘पार्किंग’ ही एक मोठी डोकेदुखीच झाली आहे. विकास नियंत्रण नियमावलीमध्ये ही समस्या सोडविण्यासाठी प्रोत्साहनपर तरतुदी करून भविष्यामध्ये या समस्येवर उतारा शोधण्यात आला आहे; परंतु सुमारे ३० वर्षांपूर्वीपर्यंत बांधण्यात आलेल्या इमारतींमध्ये राहणाऱ्या नागरिकांना या समस्येचा सामना पुढे काही वर्षे तरी करावा लागणार आहे. कुलाब्यातील रहिवाशांनी आपल्या परीने या समस्येवर जो तोडगा शोधण्याचा प्रयत्न केला आहे, तो कायद्याच्या कसोटीवर टिकणारा नाही. पार्किंगच्या जागा परिसराबाहेरील व्यक्तींना नव्हे तर परिसरातील स्थानिक रहिवाशांसाठीच प्राधान्याने उपलब्ध होतील यासाठी स्थानिक व बाहेरचे यामध्ये ओळख पटविण्यासाठी ‘स्टिकर व सुरक्षा रक्षक’ अशी ही योजना असली तरी असे करणे हे बेकायदेशीर ठरेल असे कायदेतज्ज्ञांचे मत आहे. आवार भिंती नसलेल्या इमारतींमध्ये वाहने उभे करणेही शक्य नाही. जेथे वाहने उभे करण्यास मनाई नाही अशा सार्वजनिक जागेवर वाहन उभे करण्याचा प्रत्येक नागरिकाला अधिकार आहे. ‘बाहेरील’ असल्याच्या कारणावरून कुणालाही वाहन उभे करण्यास मनाई करणे बेकायदेशीर कृत्य ठरेल व असे कृत्य दखलपात्र गुन्हा ठरू शकतो असे मत तज्ज्ञांनी व्यक्त केले आहे. तथापि, रहिवाशी संघ मात्र ‘सिंगापूर मॉडेल’कडे बोट दाखवून या योजनेचे समर्थन करीत आहे. परिसरातील स्थानिक रहिवाशांकडून विशिष्ट आकार स्वीकारून रात्रीच्या वेळेमध्ये घराजवळ पार्किंग उपलब्ध करून देणारी ही योजना आहे. या योजनेमध्येही सिंगापूर प्राधिकरणाकडून पार्किंगसाठी परवानगी दिलेल्या वाहनांना स्टिकर्स देण्यात येतात.
अमेरिकेतील शिकागो शहरामध्ये रस्त्यांना विशिष्ट क्रमांक दिले असून हे क्रमांक सुस्पष्ट व सहज दिसेल अशा ठिकाणी प्रदर्शित केलेले असतात. विशिष्ट क्रमांकाच्या रस्त्यावर राहणाऱ्या नागरिकांनी या क्रमांकाचा उल्लेख असलेले स्वत:च्या राहत्या जागेचे विद्युत देयक दाखविल्यास २५ डॉलर प्रतिवर्षी आकारून ‘सिटी ऑफ शिकागो’ या नगर प्राधिकरणाकडून एक स्टिकर दिला जातो. स्टिकरवर वाहन क्रमांक व रस्त्याचा क्रमांक ठळकरीत्या नमूद केलेला असतो. अशा प्रकारचा, त्या विशिष्ट रस्त्याचा क्रमांक असलेला स्टिकर असलेले वाहन त्या क्रमांकाच्या रस्त्यावर रिक्त जागा असल्यास उभे राहू शकते. ही योजना राबविण्यासाठी वाहतूक खात्यामार्फत व्यक्ती/ संस्थांना अधिकार देण्यात आले आहेत. योग्य स्टिकर नसलेल्या, रस्त्यावर उभ्या राहणाऱ्या वाहनाला हुडकून काढण्याचे व त्या वाहनमालकांस ‘तिकीट’ देण्याचे काम या नेमलेल्या व्यक्ती करतात. अनधिकृतरीत्या वाहन उभे करणाऱ्या वाहन मालकास या तिकिटाचे १०० डॉलर दंड भरावा लागतो व न भरल्यास त्या रेकॉर्डच्या आधारे वाहनचालक परवान्याचे वा वाहन परवान्याचे नूतनीकरण वा तत्सम बाबी रोखल्या जातात. म्हणून शक्यतोवर, वाहनचालकांकडून अनधिकृत पार्किंग टाळले जाते. तिकीट देण्याचे काम योग्य प्रकारे व्हावे यासाठी तिकीट देणाऱ्यांना दंडाच्या सुमारे २० टक्के ही घसघशीत रक्कम दिली जाते. रस्त्यावर काही समस्या उद्भवल्यास वाहन उभे करावयास लागणाऱ्यांसाठीही या योजनेमध्ये सोय करण्यात आली आहे. याकरिता वाहनचालकांनी ‘पार्किंग लाइट्स’ सुरू ठेवून व वाहनाचे दरवाजे लॉक न करता वाहन उभे करणे आवश्यक असते. अशा प्रकारे उभ्या वाहनास तिकीट दिले जात नाही. शिकागो शहरातील या योजनेमुळे अनेक गोष्टी साध्य होत आहेत. त्याचबरोबर ‘सिटी ऑफ शिकागो’च्या महसुलामध्येही भर पडत आहे. मुख्य म्हणजे योजनेला कायदेशीर स्वरूप लाभल्याने  पार्किंगच्या डोकेदुखीवर इलाजही झाला आहे. मुंबई महानगरपालिकेने व वाहतूक पोलिसांनी एकत्र मिळून या ‘सरदर्द’वर कायमचा उपाय करावा व परमार्थामध्ये उत्पन्न वाढीचाही स्वार्थ साधावा हे बरे.
अजित सावंत
सरचिटणीस, मुंबई काँग्रेस
ajitsawant11@yahoo.com 

Monday, January 3, 2011

आस्वाद चा रौप्य महोत्सव आणि मराठीचा झेंडा !

काल आस्वाद मधे पोहोचलो. सोबत माझी  पत्नी नीता होती.आस्वाद हे आमचे जिभेचे चोचले व तेही मराठीतून पुराविनारे आवडते ठिकाण! गेली अनेक वर्षे आम्ही येथे येतोय! अगदी नवविवाहीत होतो तेंव्हापासून! आस्वाद्चा आजचा थाट काही वेगलाच होता. प्रवेशद्वाराशीच सूर्यकांत प्रसन्ना मुद्रेने  उभे होते.२५ वर्षापूर्वी आस्वाद्ची मुहूर्तमेढ रोवनार्या श्रीकृष्ण सरजोशींचे सूर्यकांत हे ज्येष्ठ पुत्र,मराठी खाद्य संस्कृतीची पताका फद्कवीत ठेवण्याचा पित्याने घेतलेला वसा घेऊन शिवाजी पार्कच्या नाक्यावर उभे आहेत.सूर्यकान्तनी अत्यंत आपुलकीने स्वागत केले.हातामधे चाफ्याचे फूल दिले व पेढा देऊन  तोंड गोडही केले. आस्वाद अगदी नटले होते.सूर्यकांताच्या पत्नी स्मिता आल्या गेल्याची विचारपूस करीत होत्या.  हे सारे न्याहालनार्या आईन्चा मूलातीलच तेजस्वी चेहरा कृतार्थ समाधानाने अधिकच उजलून गेला होता.अनेक वर्षे केलेल्या परिश्रमांचा हा गौरव होता.
 गेल्या २५ वर्षामधे अनेक अडचणी ,संकटे आली असतील,अधिक लाभाच्या अन्य प्रस्तावानी साद घातली असेल,तथापि महाराष्ट्राची खाद्य परम्परा टिकवून ठेवण्याचे व्रत काही सरजोशी  कुटुम्बियानी टाकले नाही हे विशेष! मराठी भाषेच्या आणि संस्कृतीच्या भाविताव्याच्या चिंतेने ग्रासलेल्या चिंतातुर जन्तूनी याची नोंद घेणे आवश्यक आहे. मराठी चा सार्थ अभिमान बालगून त्यासाठी कार्यरत राहणारे व मराठीचा 'आस्वाद' सर्वदूर पोहोचाविनारे मराठीजन जोपर्यंत खिंड लढ़वित राहणार आहेत तो पर्यंत मराठीचा झेंडा फडकतच  राहणार आहे.